بوی بد دهان ، بوی ناخوشایندی که هنگام صحبت کردن یا تنفس شخص به مشام می رسد . این بو ممکن است به صورت گذرا یا مزمن وجود داشته باشد.
بوی بد دهان ممکن است منشأ داخل دهانی یا خارج دهانی داشته باشد.
بوی بد دهان یا تنفس بدبو یکی از مشکلات آزار دهنده است.
در بیشتر مواقع میتوان بوی بد دهان را با حفظ بهداشت دهان و دندان ، بهبود بخشید ، اما در سایر موارد برای درمان این مشکل باید به دندانپزشک مراجعه نمود.
امکان دارد که خود دهان منشا آن باشد.
تجزيه ذرات غذا و ساير مواد باقي مانده در دندانها يا اطراف آن ها توسط باكتريها ميتواند بوي بدي را توليد كند كه از تركيبات سولفور فرار ساخته شده است.
خشكي دهان مانند آن چه که در هنگام خواب رخ ميدهد يا در اثر مصرف داروها و يا سيگار ، باعث تجمع سلولهاي مرده روي زبان ، لثهها و گونهها ميشود.
از ديگر علت های بوي بد دهان می توان به خوردن غذاهاي حاوي روغنهاي فرار با بوي تند مانند پياز و سير اشاره کرد اما ساير سبزي ها و ادويه ها نيز می توانند باعث بوي بد دهان شوند.
بعد از هضم اين نوع غذاها مواد فرار موجود در آن ها جذب جريان خون شده و به ريهها منتقل می شوند و در آن جا از راه تنفس خارج ميشوند . الكل به همين روش عمل ميكند.
دندان ها و لثه ها:شایع ترین دلایل بوی نامطبوع دهان در لثه ها و دندان ها است.
به علت رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان ، ذرات مواد غذایی در دندان ها و شیار لثه ها گیر می کنند و موجب رشد ، تکثیر و فعالیت باکتری ها در این نواحی می شوند .
به لایه ی سفید رنگ باکتریایی چسبنده ای که روی دندان ها و شیار لثه ای ایجاد می شود ، پلاک میکروبی می گویند ؛ حال اگر این پلاک های میکروبی روی دندان باقی بمانند ، موجب پوسیدگی می شوند.
اگر این پلاک های میکروبی پیشرفت کنند و حفره ای ایجاد کنند که به محلی مملو از باکتری و مواد حاصل از آن تبدیل شود ، از عوامل مهم بوی بد دهان به شمار می رود .
پیشرفت پوسیدگی باعث التهاب و عفونت ریشه ها و ایجاد آبسه های دندانی خواهد شد که از دیگر عوامل بوی بد دهان خواهد بود .
بزاق از ترکیب های بسیار با ارزشی تشکیل شده است که دهان را به طور دائم تمیز می کند و ذرات و مولکول های بودار را می شوید .
بزاق ترکیب های حاصل از باکتری های پوسیدگی زا را خنثی و به پیشگیری از پوسیدگی کمک می کند . از عوارض کمبود بزاق می توان به بوی بد دهان اشاره کرد .
کم آب شدن بدن مثل تشنگی و گرسنگی طولانی یا مصرف برخی دارو ها می تواند باعث خشکی دهان شود .
مصرف دائم آب و میوه جات می تواند از ایجاد خشکی دهان جلوگیری کند . جویدن آدامس بدون شکر به ترشح بزاق و تمیز کردن محیط دهان کمک می کند . هنگام خواب میزان ترشح بزاق به طور طبیعی کاهش می یابد که دلیل مهم بوی خاص دهان در ابتدای صبح است .
دندان های مصنوعی دارای مناطق بسیار مناسبی برای گیر کردن مواد غذایی و رشد میکروب هاست .
برای جلوگیری از این مسئله ، باید به طور دائم تمیز شوند .
دندان های دائمی که لق هستند نیز باعث سایش و ایجاد زخم در بافت نرم دهان و تجمع باکتری ها در آن منطقه می شوند که خود از عوامل مهم ایجاد بوی بد دهان به شمار می رود .
گاهی بوی بد دهان به دلیل تخلیه و عبور ترشحات مخاطی از ناحیه پشت حلق ایجاد می شود ( مانند سینوزیت و آلرژی ) .
التهاب و عفونت تونسیل ها نیز می تواند از عوامل بوی بد دهان محسوب شود .
سطح زبان مملو از پرزهای چشایی است که بین پرز ها و شیارها ، فضاهایی ایجاد می شود به طوری که عمق این شیار ها خصوصا در قسمت خلف زبان بسیار بیشتر است . این فضاها منطقه مناسبی برای تجمع مواد غذایی ، رشد و تکثیر باکتری های گرم منفی است . مشکل بوی بد دهان در بسیاری از بیماران با تمیز کردن دائمی سطح زبان برطرف می شود .
در دهان مناطق مختلفی ( سطح دندان ها ، بین دندان ها ، شیار بین لثه و دندان ها و پرز های سطح زبان ) وجود دارد که ذرات غذایی در آن مناطق محبوس می شود و تحت واکنش میکروب ها قرار می گیرند و می توانند بوی بد ایجاد کنند .
غذاهای حاوی پروتئین زیاد مثل گوشت قرمز و ماهی این موضوع را تشدید می کنند . رژیم غذایی با کربوهیدرات کم نیز می تواند باعث تشدید بوی بد دهان شود .
مواد غذایی خشک و چسبنده ( مانند چیپس و تافی ) نیز در ناهمواری های دهان و دندان گیر می کند و تنها با مسواک و شست وشو از دهان خارج می شوند که خود باعث افزایش در تکثیر میکروب ها ، بوی بد و فعالیت پوسیدگی زایی می شوند .
دود سیگار به علت بوی تند ترکیب شیمیایی آن باعث خشکی دهان و همچنین مستعدکردن محیط برای ایجاد بیماری های لثه می شود .
اقراد سیگاری و یا کسانی که تنباکوی جویدنی مصرف میکنند نیز در خطر بیماری های لثه که خود عامل دیگر بوی بد دهان است ، میباشند .
ریشه ۱۰ درصد از عوامل بوی بد دهان مربوط به خارج از محیط دهان است . از جمله آن ها می توان به انواع بیماری ها مانند سرطان ها و یا بسیاری اختلالات متابولیک اشاره کرد .
برخی از داروها و آنتی بیوتیک ها به دلیل شکسته شدن مولکول آنها به ترکیبات بودار و برخی نیز به دلیل ایجاد خشکی دهان می توانند باعث بد بوشدن دهان شوند .
مسواك زدن دندانها بعد از هر وعده غذا ، مسواك زدن زبان( برای برداشتن سلولهاي مرده ) كشيدن نخ دندان يك بار در روز ( براي خارج كردن ذرات غذا از بين دندان ها ) ، تعويض مسواك هر 3 تا 4 ماه يك بار و نوشيدن مقادير فراوان آب ( برای مرطوب نگه داشتن دهان ) .
درمان گیاهی بوی بد دهان
گشنیز: جویدن گشنیز تازه سبب رفع بوی بد دهان می شود.
زنجبیل: زنجبیل و گل قند جهت از بین بردن بوی دهان موثر است.
سیب: سیب دهان را ضد عفونی کرده و بوی آنرا از بین می برد مخصوصا اگر پس از خوردن سبزی و کاهو باشد.
لیموترش: جهت خوشبو شدن و رفع بوی بد دهانتان، عصاره نصف لیموترش را در نصف فنجان گلاب بریزید. صبح و شب با محلول مزبور دهانتان را شستشو دهید.
آبغوره: لثه ها را با آبغوره ماساژ دهید، بوی بد دهان را از بین می برد.
عرق نعناع بوی بد دهان را کم میکند. استفاده از عصاره نعناع یا عرق نعناع قبل از خوابیدن و پس از خوردن غذا میتواند در درمان مشکلات گوارشی ناشی از تخمیر مواد غذایی و ایجاد بوی بد دهان بسیار مؤثر باشد.
پونه؛ برطرفکننده سکسکه و بوی بد دهان. پونه از خانواده نعناع است و ترکیب اصلی موجود در این گیاه، اسانس روغنی فرار یا روغن منتول است. پونه ضد سرفه است و بوی بد دهان را از بین میبرد و به عنوان ضدعفونیکننده به شمار میرود. پونه را به عنوان تحریککننده تولید صفرا نیز میشناسند. پونه از مشکلات و ناراحتیهای گوارشی مثل ترش کردن معده جلوگیری میکند، برای هضم غذا و برطرف کردن سکسکه مفید است.
درمان بوی بد دهان با خوردن کرفس. کرفس سبزی زیبا، خوشعطر و پرخاصیتی است. یک وعده غذای کرفسدار بوی بد دهان را از بین میبرد. احتمالاً موادی که در معده تولید میشوند، با مواد معطر کرفس ترکیب شده و از بوی بد دهان جلوگیری میکند. کرفس 2 تا 3 درصد اسانس یا عطر دارد.
خوردن انجیر بوی بد دهان را از بین میبرد. نتایج تحقیقات نشان میدهد، انجیر میوهای مقوی و شیرین است که موجب از بین رفتن بوی بد دهان میشود. بررسیها نشان میدهد؛ اگر انجیر با عسل مخلوط شود در تسکین زخم معده بسیار مفید خواهد بود.
کاهش بوی بد دهان با مصرف قهوه. تحقیقات نشان میدهد مصرف قهوه باعث خنثی شدن یا کاهش باکتریهایی در دهان میشود که فعالیت آنها از عوامل ایجاد بوی ناخوشایند در دهان است. از این رو پزشکان به افرادی که از بوی بد در تنفس رنج میبرند توصیه میکنند قهوه بنوشند. البته دقت داشته باشید که نوشیدن زیاد قهوه به دلیل خشکی دهان ممکن است اثر عکس داشته باشد؛ پس نباید در مصرف آن زیادهروی کرد.
نوشیدن آب کافی نیز یکی از راهکارهای مفید برای کاهش بوی بد دهان است. نوشیدن آب، هم به پاک شدن دندانها و جلوگیری از پوسیدگی آنها کمک کرده و هم از خشکی دهان جلوگیری میکند به همین دلیل بوی بد دهان را نیز رفع میکند.